Nawiewniki okienne - jakie wybrać?

Zapewnienie dopływu świeżego powietrza z zewnątrz jest podstawą prawidłowego działania systemu wentylacyjnego. Zbyt długie zaleganie powietrza w pomieszczeniach ma także wpływ na samopoczucie i zdrowie (m.in. wywołuje choroby układu oddechowego) przebywających w nich osób. W dobie całkowicie szczelnej stolarki okiennej konieczne stało się zapewnienie osobnego przepływu powietrza w budynkach. Najprostszym rozwiązaniem tego problemu będą nawiewniki okienne. Poniżej przedstawimy dostępne na rynku rodzaje tych urządzeń oraz przybliżymy nieco przepisy prawne dotyczące wentylacji.

Artykuł powstał przy współpracy polskiego producenta nawiewników firmy Brevis.

Co to jest nawiewnik okienny?

Zacznijmy od najbardziej podstawowej kwestii, czyli czym w ogóle jest taki nawiewnik okienny. Najprościej mówiąc, jest to niewielkie urządzenie mechaniczne montowane w górnej części okna (we frezowanym otworze w ramie lub między nadprożem a górną ramą), którego podstawowym zadaniem jest zapewnienie kontrolowanego dopływu powietrza zewnętrznego do wnętrza pomieszczenia. Ilość powietrza (czyli stopień otwarcia nawiewnika) przepływającego przez nawiewnik może być sterowana ręcznie lub automatycznie. Nawiewniki są urządzeniami mechanicznymi, zatem nie wymagają zasilania.

Kolejną wartą wspomnienia cechą nawiewników okiennych jest bardzo prosta budowa. Składają się one zasadniczo z dwóch części - zewnętrznej czerpni i wewnętrznego regulatora. Przy prawidłowym montażu budowa czerpni całkowicie zapobiega dostawaniu się do wnętrz owadów.

Rodzaje nawiewników okiennych

Podział nawiewników okiennych opiera się na sposobie sterowania. Najbardziej ogólnie dzieli się je na ręczne i automatyczne. Wśród automatycznych wyróżnia się dodatkowo trzy podgrupy - higrosterowane, ciśnieniowe i dwusystemowe.

Ręczne

Nawiewniki z tej kategorii wykorzystują najczęściej pokrętła lub niewielkie dźwignie (te drugie spotyka się raczej w starszych modelach) pozwalające na ręczną regulację stopnia rozwarcia klapy regulatora. Ich niewątpliwą zaletą niska cena, jednak ich obsługa bywa uciążliwa - bardzo łatwo można zapomnieć o odpowiednim ustawieniu pokrętła, co nie tylko wpływa na skuteczność wentylacji, ale może również nadmiernie wychłodzić pomieszczenie, gdy zapomnimy zamknąć nawiewnika przed wyjściem z domu zimą. Przez wzgląd na tę niedogodność oraz fakt, że modele automatyczne są zazwyczaj również wyposażone w możliwość ręcznej regulacji, po ręczne nawiewniki okienne sięga się obecnie dość rzadko.

Higrosterowane

Pierwsza z podgrup nawiewników automatycznych reaguje na zmiany wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu. Elementem odpowiadający za pomiar wilgotności stanowi tutaj pasek taśmy poliamidowej, która zmienia swoją długość w reakcji na wahania wilgotności opływającego ją powietrza. Warto pamiętać, że element ten nie ma bezpośredniego kontaktu z powietrzem zewnętrznym. Na podstawie tego pomiaru połączony z nim higrometr reguluje stopień otwarcia nawiewnika - im wyższa będzie wilgotność, tym szerzej otwarty zostanie otwór. Nawiewniki okienne higrosterowane najczęściej pracują w zakresie wilgotności od 35% do 70%, co odpowiada minimalnemu i maksymalnemu ich otwarciu. Ponadto, jak już wspomnieliśmy, mają również wbudowane sterowanie ręczne pozwalające zablokować otwarcie na żądanym poziomie.

Ciśnieniowe

Te automatyczne nawiewniki reagują na różnicę ciśnień między powietrzem zewnętrznym a tym w pomieszczeniu. Elementem regulującym otwarcie kanałów przelotowych jest tutaj umieszczony w czerpni płat aluminium o aerodynamicznym kształcie. Unosi się on bezpośrednio w strumieniu powietrza i reaguje na zmiany jego prędkości - gdy wzrasta, płat unosi się i obraca wzdłuż górnej krawędzi, przymykając otwór. Natomiast przy spadku prędkości płat opada, otwierając szczelinę szerzej. Część modeli jest też wyposażona w pokrętła sterowania ręcznego. Bardzo ważną zaletą cechującą nawiewniki okienne ciśnieniowe jest to, że ich praca nie jest zależna od warunków atmosferycznych, dzięki czemu nie powodują nadmiernej wentylacji i związanego z nią wychładzania pomieszczeń. Zatem powietrze trafia do pomieszczenia dokładnie w takiej ilości, jaka w danej chwili jest potrzebna do prawidłowej pracy systemu wentylacyjnego.

Dwusystemowe

Tego typu nawiewniki stanowią swoistą hybrydę higrosterowanych i ciśnieniowych - ich czerpnia reaguje na zmiany ciśnienia, a za wielkość strumienia powietrza odpowiada reagujący na poziom wilgotności wnętrza regulator higrosterowany. Dzięki temu nawiewniki te łączą w sobie zalety obu tych typów, eliminując przy tym ich wady. Wiąże się to jednak z odpowiednio wyższą ceną. Oczywiście również w ich przypadku trafiają się modele z możliwością regulacji ręcznej.

Dodatkowe wyposażenie nawiewników okiennych

Nowoczesne nawiewniki okienne mogą być dodatkowo wyposażone w specjalne filtry zwiększające ich funkcjonalność i komfort użytkownika. Będą to przede wszystkim:

Filtry antysmogowe i antyalergiczne - umieszczane w czerpni, wymienne wkłady, które filtrują całe wpuszczane przez nawiewnik powietrze, zatrzymując najczęściej występujące alergeny oraz nawet 80% pyłu zawieszonego PM2.5 oraz do 99% pyłu zawieszonego PM10. Stanowią one zatem świetne udogodnienie dla mieszkańców centrów miast i terenów przemysłowych. Są również bardzo dobrym wsparciem dla oczyszczaczy powietrza, gdyż znacznie przyspieszają ich pracę.
Tłumiki akustyczne - specjalne tłumiki akustyczne umieszczane w czerpni skutecznie zmniejszają poziom zewnętrznego hałasu, redukując go nawet do 48 dB. Dzięki nim ruch uliczny pod oknami czy pobliskie głośne wydarzenia muzyczne nie będą już tak uciążliwe. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że oba wymienione tutaj usprawnienia nie wykluczają się nawzajem i mogą być stosowane łącznie.

Dlaczego należy mieć nawiewniki?

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6.11.2008 roku W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie nakłada obowiązek zapewnienia skutecznej wentylacji, ustalając minimalną wartość współczynnika infiltracji powietrza (0,3 m3) w oknach wszystkich budynków mieszkalnych jednorodzinnych (w tym nawet małych domków), budynków zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Dotyczy to zarówno budynków już gotowych, poddawanych remontowi, nadbudowie, przebudowie czy zmianie sposobu użytkowania (np. z biurowego na mieszkalny), jak również nowych, w tym będących dopiero w fazie projektu.

Zatem zgodnie z prawem świeże powietrze z zewnątrz musi być dostarczane do pomieszczeń, a okna nie mogą być całkowicie szczelne. Montaż nawiewników w oknach jest więc najprostszym sposobem na przestrzeganie zapisów wspomnianego rozporządzenia. Należy jednak pamiętać, że mogą być one stosowane wyłącznie w budynkach z wentylacją grawitacyjną, mechaniczną wywiewną lub hybrydową (połączenie grawitacyjnej z wywiewną).

Lokatorzy mieszkań zbiorowych (m.in. bloków i domów wielorodzinnych) są zobligowani do montażu nawiewników, gdy:

organ administracji budowlanej wydał decyzję nakazującą jego przeprowadzenie w wyniku stwierdzenia źle działającego systemu wentylacyjnego,
projekt budowlany zakładał ich umieszczenie w oknach lub drzwiach balkonowych,
nakaże to właściciel lub zarządca danego obiektu.

Właściciel lub zarządca obiektu może nakazać lokatorom montaż nawiewników w każdej chwili, powołując się na art.61 pkt.1 ustawy Prawo Budowlane (tekst jedn. Dz.U.2017.1332 z dnia 2017.07.06).

Ile nawiewników trzeba zamontować?

Ilość potrzebnych nawiewników jest kwestią indywidualną każdego budynku i zależy od strumienia objętości powietrza wentylacyjnego. Według zapisów Polskiej Normy PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, ze zmianami Pr PN-B-03430/ Az3 z lutego 2000 r. strumień objętości powietrza wentylacyjnego dla mieszkania określony jest przez sumę strumieni powietrza, usuwanych z kuchni, łazienki, oddzielnego ustępu, pomieszczeń bezokiennych np. spiżarni lub garderoby, pokoju oddzielonego od tych pomieszczeń co najmniej dwojgiem drzwi oraz pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym budynku jednorodzinnym lub wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym.

Określa ona również strumienie powietrza dla poszczególnych pomieszczeń, niezależnie od typu wentylacji. Wynoszą one:

70 m3/h - dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię gazową lub węglową (oraz kuchni bez okien z kuchenką gazową i zalecaną wentylacją mechaniczną wywiewną,
30 m3/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię elektryczną w mieszkaniu zamieszkałym przez 3 lokatorów,
50 m3/h – dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię elektryczną w mieszkaniu zamieszkałym przez więcej niż 3 lokatorów,
50 m3/h – dla kuchni bez okna zewnętrznego lub dla wnęki kuchennej, wyposażonej w kuchnię elektryczną,
50 m3/h – dla łazienki,
30 m3/h – dla oddzielnego ustępu,
15 m3/h – dla oddzielnego pomieszczenia bezokiennego,
30 m3/h – dla pokoju oddzielonego od tych pomieszczeń co najmniej dwojgiem drzwi oraz pokoju znajdującego się na wyższym poziomie w wielopoziomowym budynku jednorodzinnym lub wielopoziomowym mieszkaniu w budynku wielorodzinnym.

Po obliczeniu tej sumy należy podzielić ją przez wydajność pojedynczego nawiewnika - po zaokrągleniu do pełnej liczby otrzymamy ilość nawiewników potrzebnych w danym mieszkaniu.